Merhaba, ben Murat, Pomak.net’ in kurucusuyum. Bu siteyi, köklerime duyduğum merak ve Pomak kültürünü yaşatma arzusuyla kurdum. Dedem, 1920’lerde Bulgaristan’ın Breze köyünden Türkiye’ye göç etmiş bir Pomak’tı. Ne yazık ki, ben küçükken vefat ettiği için onunla vakit geçirme ve hikayelerini dinleme şansım olmadı. Ancak onun Breze’den Türkiye’ye uzanan yolculuğu, Pomakların tarihini ve kültürünü öğrenme isteğimi ateşledi. Pomak.net, bu mirası keşfetmek, paylaşmak ve gelecek nesillere aktarmak için doğdu. İlk yazımızda, “Pomaklar kimdir, nerede yaşamışlar, şimdi neredeler ve sayıları ne kadar?” sorularını yanıtlayacağız. Ayrıca, sitemizin misyonunu sizlerle paylaşacağız.

Pomaklar Kimdir?

Pomaklar, Balkanlar’da, özellikle Bulgaristan, Türkiye, Yunanistan, Kuzey Makedonya ve Arnavutluk’ta yaşayan, çoğunlukla Müslüman olan ve Pomakça konuşan bir topluluktur. Pomakça, Güney Slav dillerine yakın bir dil olup Bulgarca ile benzerlikler taşır. Pomakların kökeni hakkında farklı teoriler vardır: Bazı tarihçiler, Pomakların 11. yüzyılda Orta Asya’dan Balkanlar’a göç eden Kuman-Kıpçak Türklerinin torunları olduğunu savunurken, diğerleri onların İslam’ı kabul eden Slav kökenli Bulgarlar olduğunu öne sürer. Tartışmalara rağmen, Pomaklar kendine özgü bir kimlik, dil ve gelenekler geliştirmiştir.

“Pomak” isminin kökeni, bazı kaynaklara göre Osmanlı döneminde Türklerle iş birliği yapanlara Bulgarlar tarafından verilen “pomagaçi” (yardımcı) kelimesinden gelir. Zamanla bu isim, etnik bir kimliğe dönüşmüştür. Pomaklar, Osmanlı’nın Balkanlar’daki hakimiyeti sırasında İslam’ı benimseyen topluluklar arasında yer almış ve bu nedenle tarih boyunca çeşitli baskılara maruz kalmışlardır.

Pomaklar Nerede Yaşamışlar?

Pomaklar, tarih boyunca Balkanlar’ın Rodop Dağları, Pirin ve Vardar Makedonyası, Kuzey Bulgaristan ve Aşağı Trakya gibi bölgelerinde yaşamışlardır. Bulgaristan’da Smolyan, Blagoevgrad, Kırcaali, Velingrad ve Mesta Vadisi, Pomakların yoğun olduğu alanlardır. Yunanistan’da Batı Trakya (Ksanti, Rodop, Evros) ve Türkiye’de Trakya ile Batı Anadolu, Pomak yerleşim bölgelerindendir. Dedemin memleketi Breze köyü, Bulgaristan’ın Lofça bölgesinde, Pomak kültürünün izlerini taşıyan bir yerleşimdir.

19.yüzyıldaki Osmanlı-Rus Savaşı (93 Harbi) ve Balkan Savaşları, Pomaklar için büyük göç dalgalarına yol açtı. 1920’lerde, dedemin de aralarında bulunduğu birçok Pomak, Bulgaristan’daki baskılar ve mübadele anlaşmaları nedeniyle Türkiye’ye göç etti. Bu göçler, Pomakların Trakya’da Edirne, Kırklareli, Tekirdağ gibi illere ve Anadolu’da Balıkesir, Çanakkale, Manisa, İzmir gibi bölgelere yerleşmesine neden oldu.

Günümüzde Pomaklar Nerede ve Sayıları Ne Kadar?

Günümüzde Pomaklar, Balkanlar ve Türkiye’de dağınık bir şekilde yaşamaktadır. Bulgaristan’da yaklaşık 220.000 Pomak olduğu tahmin ediliyor ve burada “Bulgar Müslümanları” olarak tanınıyorlar. Yunanistan’ın Batı Trakya bölgesinde yaklaşık 50.000 Pomak bulunurken, Türkiye’deki Pomak nüfusu 300.000 ila 600.000 arasında değişiyor. Türkiye’de Pomaklar, özellikle Trakya’da (Lüleburgaz, Babaeski, Keşan, Uzunköprü), Balıkesir’de (Gönen, Manyas), Çanakkale’de, İzmir’de ve Manisa’da yoğunlaşmıştır. Eskişehir’de ise yaklaşık 4.000 Pomak yaşadığı biliniyor.

Pomaklar, yaşadıkları ülkelerde asimilasyon baskılarıyla karşılaşmış, ancak Türkiye’de kültürel kimliklerini koruma konusunda daha rahat bir ortam bulmuşlardır. Yine de, özellikle genç nesiller arasında Pomakça’nın kullanımı azalıyor; Türkçe veya diğer yerel diller ön plana çıkıyor.

Pomak.net’in Misyonu

Pomak.net, Pomakların tarihini, kültürünü, yemeklerini ve turizm potansiyelini tanıtmayı amaçlayan bir platformdur. Dedemin Breze köyünden Türkiye’ye göçü, bu siteyi kurmamda en büyük ilham kaynağı oldu. Onun hikayelerini dinleyememiş olsam da, bu eksiklik beni Pomak kültürünü araştırmaya ve paylaşmaya yöneltti. Amacımız:

• Pomak Kültürünü Yaşatmak: Pomakça dilini, geleneksel kıyafetleri, müzikleri, dansları ve yemekleri tanıtarak bu mirası korumak.
• Tarihi Anlatmak: Pomakların Balkanlar’daki kökenlerinden Türkiye’ye göçlerine kadar uzanan hikayelerini paylaşmak.
• Turizmi Teşvik Etmek: Breze gibi Pomak köylerini ve Rodop Dağları gibi bölgeleri tanıtarak kültürel turizme katkıda bulunmak.
• Topluluk Oluşturmak: Pomak kökenli bireyleri bir araya getirerek aidiyet duygusunu güçlendirmek.

Sitemizde, Pomak mutfağından lezzetler (örneğin, kaşkaval pidesi veya burek), geleneksel düğün adetleri, Pomak köylerinin turistik güzellikleri ve daha fazlası hakkında yazılar bulacaksınız. Ayrıca, Pomakların yaşadığı zorlukları ve başarı hikayelerini de paylaşacağız.

Son Söz

Pomaklar, Balkanlar’ın yeşil vadilerinden Türkiye’nin bereketli topraklarına uzanan köklü bir halktır. Dedemin Breze’den Türkiye’ye uzanan yolculuğu, bu kültürü keşfetme ve yaşatma azmimi güçlendiriyor. Pomak.net olarak, sizleri bu yolculuğa davet ediyoruz. Pomakların tarihini öğrenmek, kültürlerine dokunmak ve belki bir gün Breze köyünü ziyaret etmek için bize katılın!

Siz de Pomak kökenli misiniz? Ya da Pomak kültürüne ilgi mi duyuyorsunuz? Hikayelerinizi ve önerilerinizi bizimle paylaşmak için [iletişim bilgileri veya yorum bölümü]. Bir sonraki yazımızda, Pomak mutfağının eşsiz lezzetlerini keşfedeceğiz!