Bugün, Pomakların eşsiz yemek kültürünü, 2014’te Erdek’te yapılan bir sözlü tarih araştırmasına dayanarak sizlere tanıtmak istiyorum. Bu yazı, Pomak mutfağının lezzetlerini, tarihini ve turizmdeki potansiyelini keşfetmek isteyenler için bir başlangıç olsun.
Pomak Mutfağı: Balkanlar’dan Anadolu’ya Uzanan Lezzetler
Pomaklar, Balkanlar’da yaşayan, Pomakça konuşan Müslüman bir topluluk. Yemek kültürleri, Balkanlar’ın bereketli topraklarından ve hayvancılık geleneğinden izler taşır. Mısır unu, patates, et, süt ürünleri ve doğadan toplanan otlar, Pomak mutfağının temel taşları. Ancak 1923 mübadelesiyle Anadolu’ya göç eden Pomaklar, yeni coğrafyada yemek alışkanlıklarını hem korumuş hem de dönüştürmüş. Örneğin, Erdek’te zeytinyağı kullanımı yaygınlaşırken, balık yemekleri Pomak sofralarında yer bulamamış.
2014’te Melahat Yıldırım Saçılık ve Samet Çevik tarafından yapılan bir araştırma, Erdek’te yaşayan Pomakların yemek kültürünü yaşlılarla yapılan görüşmelerle gün yüzüne çıkarmış. Bu çalışma, Pomak mutfağının unutulmaya yüz tutan lezzetlerini ve yeni nesillerin bu kültüre uzaklığını gözler önüne seriyor.
Pomak Sofralarının Unutulmaz Tatları
Araştırmada, Erdek’in Düzler Mahallesi ve Yukarıyapıcı Köyü’nde yaşayan Pomaklarla yapılan görüşmelerde şu lezzetler öne çıkıyor:
- Kaçamak: Mısır unundan yapılan, üzerine et veya ot eklenerek yoğurtla servis edilen bir yemek. Ayşe Çam, “Kaçamak, etle yapılırdı, en sevdiğim yemekti,” diyor.
- Nohut Ekmek: Nohut mayasıyla hazırlanan, “özel” olarak nitelendirilen bir ekmek. Ayşe Çırak, bu ekmeğin tatlı ve eşsiz lezzetini övüyor.
- Etli Pilav: Tandırda, bulgur veya pirinçle pişirilen, etle zenginleştirilen bir yemek.
- Otlu Börekler: Gelincik, kekik, ebegümeci gibi otlarla hazırlanan börekler, Pomakların doğayla bağını yansıtıyor.
- Tranoloz ve Langida: Artık yapılmayan, özlemle anılan bir sulu yemek ve pekmezli pide.
Pomaklar, yemeklerini genellikle sofra etrafında, ortak tabaklardan yiyor. Düğün ve bayramlarda etli pilav, çorba, nohut ve sarma gibi tatlılar sofraları süslüyor. Kız isteme geleneklerinde ise pirinç böreği ve ağız sütü gibi özel yiyecekler sunuluyor.
Unutulma Tehlikesi ve Turizm Fırsatı
Araştırma, Pomak yemek kültürünün yeni nesiller tarafından unutulma riskiyle karşı karşıya olduğunu gösteriyor. Gençler, geleneksel yemek isimlerine ve tariflerine yabancı. Ancak bu kültür, turizm için büyük bir fırsat sunuyor. Erdek gibi turistik bir bölgede, Pomak yemekleri festivaller, yarışmalar veya restoran menüleriyle tanıtılabilir. Örneğin, kaçamak veya nohut ekmeği gibi lezzetler, gastronomi turizmini canlandırabilir. Yerel yönetimler ve turizm işletmeleri, bu kültürü yaşatarak hem Pomak mirasını koruyabilir hem de bölgeye daha fazla turist çekebilir.
Pomak.net’in Misyonu ve Pomak Mutfağı
Pomak.net olarak, dedemin Breze’den Türkiye’ye uzanan yolculuğunun izlerini takip ediyoruz. Amacımız, Pomak yemek kültürünü ve diğer geleneklerini tanıtarak bu mirası gelecek nesillere aktarmak. Bu araştırma, bizim için bir ilham kaynağı. Kaçamak gibi basit ama anlamlı bir yemeğin hikayesi, Pomakların doğayla ve tarihle bağını anlatıyor. Sitemizde, bu lezzetlerin tariflerini, hikayelerini ve Pomak köylerinin turistik güzelliklerini paylaşmaya devam edeceğiz.
Siz de Pomak mutfağını keşfetmek veya kendi tariflerinizi paylaşmak ister misiniz? Yorumlarınızı bekliyoruz!